Na een drie half uur durende autorit van Tozeur naar Tamezret, midden door de zuidelijke woestijn van Tunesië, kom ik lichtelijk oververhit en overprikkeld aan bij de voordeur van Auberge de Tamezret. Als we in willen checken blijken onze hotelkamers nog niet klaar en adviseert de eigenaar om even naar het cafe te gaan. Ik had stiekem zoveel zin om alleen in een fijne hotelkamer te chillen zodat ik mij even op kon laden. Nu loop ik hier, met het lood in mijn schoenen, onder de brandende zon, de berg op.
Bovenstaand fragment klinkt wellicht wat dramatisch, maar dit is precies het gevoel wat ik had toen ik half mei 2022 in Tamezret arriveerde. De rondreis door Zuid Tunesië was inmiddels over de helft en ondanks dat ik enorm van alles genoot stak ook vermoeidheid de kop op.
Berbersprekende dorpen Tamezret, Taoujout en Zraoua
Tamerzet is een klein dorpje in het zuiden van Tunesië. Het ligt ongeveer in het midden op de route van het eiland Djerba naar Tozeur. Daarnaast ligt het op nog geen 10 minuten rijden van Matmata, waar het bekende Hotel Sidi Idriss staat welke in 1970 als de filmset van Star Wars Episode IV: A New Hope fungeerde.
In Tamezret komen mensen meestal per toeval terecht. Dat er daadwerkelijk iets te zien is in dit dorpje, dat weten er maar weinig.
In Matmata staat namelijk het Star Wars hotel en wordt met een groot bord het berber museum en het nabij gelegen restaurant waar je eet in een ‘Maison troglodyte’, een zogeheten oud-berberhuis, gepromoot.
Als je langs dit ’toeristische’ restaurant rijdt spot je waarschijnlijk ook diverse toeristische bussen, wat doet vermoeden dat Matmata toch wel de place to be is. Maar niets is wat het lijkt.
Tamezret (samen met Taoujout en Zraoua) herbergt namelijk nog steeds de Berber-sprekende bewoners. Wat niet het geval is in Matmata. De bewoners van Tamezret, Taoujout en Zraoua vinden daarom Matmata eigenlijk geen Berberdorp.
Overigens is het goed om te vermelden dat ze door de Arabieren Berbers werden genoemd, maar ze zichzelf liever Amazigh (meervoud: Imazighen) wat letterlijk ‘vrije mensen’ betekent, noemen. Daarnaast praten ze met liefde over hun cultuur.
Café Ben Jemma: het berber cafe
En dat ze graag met liefde over hun cultuur willen vertellen blijkt meteen als we aankomen bij Café Ben Jemma in Tamezret. Door Karther (zie foto hieronder), de eigenaresse, worden we vriendelijk ontvangen. Een paar jaar geleden verliet ze hoofdstad Tunis om haar grootvaders cafe nieuw leven in te blazen.
Vol enthousiasme en met een grote lach op haar gezicht begint ze te vertellen over de Berberse cultuur, het cafe en Tamezret.
Oorsprong van de Berbers (Imazighen)
De oorsprong van de Berbers gaat tijden terug. Het begon in de oudheid toen de voorouders van de Berbers het land Numidië stichtten. Het gebied besloeg toentertijd het huidige Tunesië en het noordoosten van Algerije. Na enkele oorlogen tussen het Carthaagse rijk en het Romeinse rijk werd Cartago in 146v. Christus verwoest en later werd dit deel aan het Romeinse rijk toegevoegd.
Hierna volgde de Middeleeuwen waar verschillende Berber-dynastieën in de Maghreb (hier valt Tunesië, maar ook Libië, Algerije, Marokko, Mauritanië en de Westelijke Sahara onder) ontstonden. De Ziriden vormden daarbij een belangrijke Berberse dynastie tussen 973 en 1152 en regeerde over het gebied dat nu Tunesië is.
De Imazighen leefden vredig met elkaar tot dat de migratie van de Arabieren naar het westen roet in het eten gooiden. De Tunesische kust wisten de Berbers in eerste instantie te behouden, maar landinwaarts werden meer en meer Arabische staatjes gesticht en dienden de Berbers zich te bekeren tot de islam. De Berbers werden gediscrimineerd waardoor hun taal, cultuur en identiteit bedreigd werd.
Vele Berbers hebben zich daarom in de jaren 60 tot ’80 in West-Europa gevestigd, waaronder Nederland en België. Ironisch genoeg kregen deze zogeheten arbeidsmigranten in Nederland door de overheid voorlichting die vanuit het Nederlands vertaald werd naar het Arabisch en dus niet in hun moedertaal – een van de Imazighentalen. Je zou dus bijna kunnen zeggen dat de Nederlandse overheid, misschien wel onbewust, mee hielp aan de Arabisering van de Berbers.
In Tunesië is de Arabisering zo ver gevorderd dat er bijna geen moedertaalsprekers van Imazighentalen meer over zijn (m.u.v. de dorpen Tamezret, Taoujout en Zraoua).
Interessant om te vermelden is dat sinds de Zwarte Lente (gebeurtenis waarbij de Berbers in Algerije in opstand kwamen wat resulteerden in meer culture rechten) steeds meer mensen uit durven te komen voor hun Amazigh indentiteit en daarbij besluiten te gaan strijden voor het behoud van hun cultuur.
Berber vlag
Zo ook de eigenaresse van het cafe die als we net een slok nemen van ons drankje het Berber alfabet aan ons overhandigd. Daarnaast wijst ze naar de Berber vlag die achter ons hangt. De vlag bestaat uit drie kleuren, oftewel het leefgebied van de Berbers. De kleur blauw staat voor de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee, groen staat voor het gebergte en geel staat, je raad het misschien al, de woestijn.
De Berberse letter Z ( ⵣ) symboliseert, in het rood, de vrije man en is tevens de betekenis van het Berberse woord ‘amazigh’. De Berberse vlag symboliseert in principe dus het gehele volk, in harmonie met hun land, Maghreb.
Het is inmiddels bijna 16:00 wat betekent dat we kunnen inchecken bij het hotel. We rekenen daarom af en verlaten het cafe. Door de verhalen in het cafe merk ik dat ik weer meer energie heb en hartstikke nieuwsgierig naar de Imazighen ben geworden.
Musée Berbère de Tamezret
Als we even later langs Musée Berbère de Tamezret wandelen wil ik daarom ook meteen naar binnen. Ik wil graag even een kijkje nemen in dit authentieke museum om zo meer te weten te komen over dit volk. En van dit bezoek krijgen we geen spijt.
Als we binnenkomen worden we meteen begroet door de goedlachse en gepassioneerde Monji Bouras. Hij verhuisde, net als Karther, van Tunis terug naar Tamezret om zich hard te maken voor het behoud van de Bebercultuur.
Geboren uit een verlangen om terug te keren naar de Amazigh-oorsprong, werd het museum opgericht aan het einde van de jaren 90. Musee de Berbere is gevestigd onder zijn huis en we hebben nog geen stap binnen gezet of hij begint enthousiast te vertellen.
Monji is Franstalig en we zijn daarom even bang dat we daarom niks van de rondleiding kunnen verstaan. Maar we kunnen ons aardig verstaanbaar maken met een beetje Frans, Duits, Engels en wat handen en voeten gebaren.
Verschil tussen Arabieren en Berbers
Als we door de eerste ruimte lopen vertelt Monji dat er een groot verschil is tussen de Arbieren en de Berbers. Ten eerste in de uitspraak. De Arabieren praten veel meer vanuit hun keel, terwijl de Berbers meer praten met hun tong. Daarnaast vertelt hij dat de vrouw een belangrijke rol speelt bij de Imazighen en in zijn cultuur. De vrouw is vaak de leider van de stam en draagt de berber tradities over aan haar kinderen.
Een belangrijke vrouw in de geschiedenis van de Berbers is koningin Dihya. Zij leidde in de 7e eeuw het verzet tegen de oprukkende islamitische legers in Noord-Afrika. De Arabieren noemden haar ook wel ‘Kahina’ (wat tovenares of heks betekent) omdat men het niet kon vatten dat een vrouw hele legers aanvoerde. Inmiddels weten ze wel beter.
We lopen verder door het huis als we via smalle en lage doorgangen uitkomen in een nieuwe ruimte. Het zwarte plafond verklapt dat we in de keuken zijn beland. Interessant in de keuken is de schoorsteen die niet verticaal, maar horizontaal door de huizen heen gebouwd is.
Waarom? Zou je wellicht denken. De reden hiervoor is dat de rook zo uit de laatste schoorsteen kwam, ver weg buiten het dorp. In dit huis woonde niemand en op deze manier hadden de Berbers meer tijd om te vluchten wanneer de Arabieren kwamen. Ze werden hierdoor nooit ontdekt.
Het is inmiddels half vijf en naast dat ik mij besef dat er veel meer te doen is in dit Tamezret dan ik dacht, besef ik ook dat het tijd is om naar het hotel te gaan. We nemen afscheid van Monji en wandelen via het dorp naar Auberge de Tamezret. Althans eerst verdwalen we nog een aantal keer.
Als ik vervolgens een voorbijganger vraag, in mijn gebrekkige Frans, of hij weet waar Patrick’s hotel is blijkt niet alleen dat Patrick bekend is in Tamezret, maar ook dat mijn Frans zo slecht nog niet is.
Hotel Auberge de Tamezret
Even later maakt Patrick de deur open. De kamers zijn klaar en als we willen kunnen we meteen in checken. Het drie-gangen diner wordt om 19:00 geserveerd dus we hebben nog wel even om ons op te frissen.
Auberge de Tamezret werd in 2013 geopend door de Belgische Patrick Bourseaux en Tunesische Sabrine Bourseaux. De Auberge heeft maar drie kamers die allemaal verschillend zijn ingericht, een grot restaurant, een binnenplein en niet te vergeten een prachtig uitzicht over de bergen.
We hebben voor het diner afgesproken om nog even langs Hotel Sidi Idriss in Matmata te gaan, maar omdat ik liever even bij wil komen besluit ik mijn reisgenoot alleen op pad te sturen.
Overnachten in een oude grotwoning
Als ik de koffer mijn kamer insleep valt mijn mond open. De grotwoning, want dat is wat het is, waar ik vanavond in overnacht is echt prachtig. In de eerste kamer bevindt zich een grote badkamer die voorzien is van twee wasbakken, douche, doucheproducten en handdoeken.
De tweede kamer is de slaapkamer waar een tafel staat een grote stoel en een goot bed. Wat opvalt zijn de prachtige accessoires en de berber tapijten op de grond. Ik ben verliefd!
Boek een overnachting bij Auberge de Tamezret hier
Rond de klok van half 7 klopt mijn reisgenoot op de deur. Ik moet echt nu naar zijn terras komen om de prachtige zonsondergang te bekijken. Eerlijk is eerlijk, ik heb een tijden niet meer zo’n mooie zonsondergang gezien.
Een verblijf bij Auberge de Tamezret is altijd op basis van half pension. Daarnaast is het ook mogelijk om een kookcursus (op aanvraag) te volgen tijdens je verblijf.
Dineren in een grot
Een half uur later dan gepland worden we geroepen voor het diner. We hebben geen idee wat er te wachten staat en laten ons geheel verassen.
Wanneer we de keuken in lopen is Sabrine al bezig met de voorbereidingen. Ik zie een paar hoge krukken staan en denk in eerste instantie dat we in de open keuken gaan dineren. Ik wil plaatsnemen als Patrick mij doorverwijst naar de tweede kamer.
Waneer ik het gordijn tussen de twee ruimtes open besef ik dat we vanavond ‘echt’ dineren in een grot. Ik weet niet waar ik kijken moet en ben totaal verrast door deze setting. Het is prachtig. Voor mij zie ik een drankvoorraad terwijl aan de linkerkant de tafel is gedekt. Aan tafel zitten twee Duitse meisjes die ook overnachten bij de Auberge. Ik neem plaats aan tafel en voordat ik het doorheb staat het eerste gerecht op tafel.
We beginnen met een proeverij van Tunesische lekkernijen oftewel een mezze-tafel. Hierna volgt een carpaccio, wellicht niet zo lokaal, maar als je de hele week, tijdens je rondreis door Zuid Tunesië, al Tunesisch hebben gegeten gaat dit er prima in. Hierna is het tijd voor dromedaris stoofvlees en sluiten we af met een dame blanche.
Dit alles wordt geserveerd met prachtige wijnen. Die je of zelf kan kiezen uit de wijngrot of met liefde door Patrick worden gekozen. Tijdens de avond dat ook Patrick, net als zijn dorpsgenoten Monji en Karther, enorm gepassioneerd is over Tamezret en zijn onderneming. Hij vertelt honderd uit.
Lokaal ontbijten
De volgende ochtend staan we al om 06:00 in de keuken voor het ontbijt. We gaan vroeg op pad om zo de hitte een beetje voor te zijn. Het ontbijt bij Auberge de Tamezret is zeer uitgebreid en bestaat onder andere uit diverse lokale broodsoorten, vleeswaren, huisgemaakte jam, vers fruit, Tunesische smeersels en uiteraard koffie.
Na het ontbijt is het helaas alweer tijd om uit te checken en door te gaan naar onze volgende locatie Douiret. Ik kijk met heel veel liefde en plezier terug op mijn bezoek aan Tamezret en zou het ook zeker aanraden om Tamezret toe te voegen aan een Zuid Tunesië rondreis. Een ding weet ik ook zeker; ooit kom ik hier terug. Wanneer, dat is nog even de vraag.
Overnachten bij Auberge de Tamezret op basis van half pension kost tussen 125 en 195 euro per nacht (op basis van twee personen). Heb je interesse? Boek dan je overnachting hier.
Heb je vragen over een bezoek aan Tamezret, een rondreis door Zuid Tunesië of zie je foutjes? Laat het dan zeker even weten in een reactie hieronder.
